Een land vol sinaasappelschillen

1/10 Sytze van Stempvoort heeft niets met sinaasappelschillen als hij in 2015 voor zijn studie Bèta-gamma aan de Universiteit van Amsterdam naar het Engelse York vertrekt. Daar werkt hij vier maanden aan het Orange Peel Exploitation Company-project dat onderzoekt hoe je waarde kunt halen uit afgedankte citrusschillen. Wanneer hij in Nederland terugkomt, valt het hem opeens op dat er overal sinaasappels worden geperst: bij de bakker om de hoek, in de supermarkt en in bijna iedere lunchroom. Wat gebeurt er eigenlijk met al die schillen?

Sytze gaat praten met een grote ‘ontdoener’ van sinaasappelschillen: La Place. De restaurantketen houdt wekelijks 40 ton schillen over en betaalt een afvalverwerker om ze te laten afvoeren. Als hij een week later bij dat bedrijf zit, ontdekt hij dat er eigenlijk nog geen goede oplossing voor de verwerking van sinaasappelschillen bestaat. Ze composteren slecht en zijn matig geschikt voor vergisting tot biogas. Jaarlijks belandt daarom in Nederland zo’n 250 miljoen kilo schillen in de verbrandingsoven. Dat staat gelijk aan 10.000 volle vrachtwagens.

Doodzonde, vindt Sytze. Door zijn tijd in York weet hij dat citrusschillen boordevol waardevolle ingrediënten zitten. Wat nou als hij ze op een slimme manier zou inzamelen om er grondstoffen van te maken?

‘Gaaf verhaal, joh, wat heb je nodig?’

2/10 In die eerste maanden is PeelPioneers niet meer dan een veredeld hobby project. Sytze is net klaar met zijn bachelor, studeert voor zijn master en werkt een paar dagen in de week als consultant. De resterende tijd gebruikt hij om de potentie van zijn idee te onderzoeken. Hij raadpleegt online bronnen, praat met experts en potentiële afnemers en bezoekt netwerkevents. “Misschien had ik ergens het idee dat hier een bedrijf uit kon voortkomen, maar ik durfde er nog niet in te geloven. Ik werd vooral gedreven door nieuwsgierigheid.”

Dat verandert wanneer hij in juni 2016 bij een pitchevent van startup accelerator Prodock in Amsterdam Bas van Wieringen ontmoet. Bas is samen met Lindy Hensen eigenaar van TEKKOO, dat corporates ondersteunt bij innovatie en daarnaast investeert in startups. Na Sytze’s pitch stapt Bas op hem af. “Hij zei: gaaf verhaal, joh, wat heb je nodig? Ik zei: ik heb geld nodig en mensen met wie ik dit kan gaan doen.”

Slicing the pie

3/10 Het klikt tussen Sytze en de partners van TEKKOO. Ze voeren veel gesprekken om elkaar beter te leren kennen. Ondertussen onderzoeken Bas en Lindy de haalbaarheid van het businessplan dat Sytze op basis van een via Google gevonden format had geschreven. Drie maanden na de eerste ontmoeting besluiten ze om samen verder te gaan. De aandelen van PeelPioneers, dat officieel pas in maart 2017 een BV zou worden, verdelen ze op basis van de zogeheten Slicing Pie methode.

Sytze over zijn compagnons: “Ik wist dat ik veel van ze kon leren, en qua inhoud vullen we elkaar goed aan. Lindy is meer technisch, en Bas vindt het heel gaaf om met investeerders te praten.”

Het lab in

4/10 Al snel introduceren Bas en Lindy de zogeheten lean startup methode bij PeelPioneers. In korte cycli testen ze stuk voor stuk hun belangrijkste aannames op het gebied van technologie, financiering, afzet en input. Deze werkwijze geeft de dan 22-jarige Sytze focus. “Ik ben van nature erg nieuwsgierig en wil vooral veel leuke dingen doen, maar zoals Bas altijd zegt: leuk is niet wat ons verder gaat brengen.”

Een van de aannames in de businesscase is dat ze een proces kunnen ontwikkelen om op efficiënte wijze etherische olie uit een schil te winnen. Terwijl Bas in de herfst van 2016 de eerste contacten met potentiële investeerders legt, trekken Sytze en Lindy hun laboratoriumjas aan. Ze huren drie dagen een lab in Eindhoven, waar ze een aantal technologieën testen. Maar niets blijkt te werken.

Er zit niets anders op dan terug te gaan naar de tekentafel. Lindy raadpleegt haar netwerk van procestechnologen, terwijl Sytze belt met technologieleveranciers in Brazilië, Spanje en de Verenigde Staten waar al decennialang citrusschillen worden verwerkt. Hij leert onder andere dat je een schil met geen machine ter wereld kunt uitpersen. “In Florida proberen ze het al 80 jaar maar het gaat gewoon niet: de schil is veel te glibberig. Dat was een groot leerpunt voor ons: elk product reageert anders, dus ga zeker praten met partijen die de technologie kennen in combinatie met het product dat je wilt behandelen.”

De eerste druppels olie

5/10 Na twee maanden onderzoek zijn ze een stuk wijzer. Ze weten wat niet werkt en hebben hun oog laten vallen op enkele technologieën die wél kunnen werken. Om deze te testen, huren ze vanaf februari 2017 een productieruimte in Prodock in Amsterdam. Ze lenen en huren diverse machines, zetten die achter elkaar en spelen zelf voor lopende band. Stagiairs van de Hogeschool van Amsterdam helpen bij het ontwerp van de productielijn en de verwerking van de schillen.

Na drie maanden slagen ze erin om de eerste druppels olie te winnen. Hoewel Sytze en Lindy nog ontevreden zijn met de kwaliteit en de opbrengst, hebben ze helder voor ogen wat de volgende stap moet zijn. Een maand later vinden ze de technologieleverancier waarmee ze in zee gaan.

Renewi

6/10 Schillen zijn er genoeg in Nederland, zo had Sytze al eerder ontdekt. Maar hoe zorg je ervoor dat die schillen bij PeelPioneers terechtkomen? Het PeelPioneers team gaat op zoek naar een partner die dagelijks grote hoeveelheden schillen ophaalt bij restaurants en supermarkten.

Die zoektocht komt in een stroomversnelling wanneer PeelPioneers een ideeënpitch wint om de NS-stations te verduurzamen. PeelPioneers mag de sinaasappelschillen uit de stationsrestaurants gebruiken voor de pilot in Amsterdam. Om de schillen in Prodock te krijgen, brengt de NS ze in contact met business developer Marthien van Eersel van afvalpartner Van Gansewinkel. “Marthien vond het direct interessant en zei: dit gaan we gewoon doen. Drie maanden lang stond iedere dag om 6 uur ’s ochtends 300 kilo verse schillen klaar.”

Het is het begin van een uitgebreide samenwerking met de afvalverwerker, die inmiddels Renewi heet. “Sinaasappelschillen waren voor Renewi een kostenpost, omdat ze verbrand moeten worden. Ze zeiden: als jullie er mooie dingen mee kunnen doen, dan zijn wij eindelijk van die schillen af.” Zo ontstaat het idee om een verwerkingslijn te bouwen op het terrein van Renewi in Son. PeelPioneers, dat tot dan toe officieel in Amsterdam is gevestigd, bereidt zich voor op een verhuizing naar Brabant.

Financiering

7/10 PeelPioneers heeft een aansprekend verhaal en Sytze weet het goed over het voetlicht te brengen. Het bedrijf grossiert in duurzaamheidsprijzen zoals de Lidl Voedselprijs op Duurzame Dinsdag 2016. Zo haalt PeelPioneers - in combinatie met subsidies - ongeveer € 100.000 op. Dat is genoeg om de pilot in Amsterdam te bekostigen. Maar om een fabriek te kunnen bouwen, is veel meer geld nodig.

In de lente van 2017 komen Rik Posthumus en Bart van den Heuvel van de BOM – na eerdere contacten met Bas - een halve dag bij de pilot in Prodock kijken. Het duurzaamheidsverhaal past goed bij de BOM en ze zijn onder de indruk van hoe de teamleden elkaar aanvullen. Bovendien zijn er door de samenwerking met Renewi plannen om naar Brabant te verhuizen. In december 2017 besluit BOM Brabant Ventures om samen met Stichting DOEN in PeelPioneers te investeren.

Het rechtsoordeel

8/10 Het jonge bedrijf krijgt van de financiers een half jaar de tijd om aan een aantal ontbindende voorwaarden te voldoen. Een van de voorwaarden is dat de etherische olie daadwerkelijk in levensmiddelen en diervoeding mag worden gebruikt. Sinaasappelschillen hebben op dat moment nog formeel de afvalstatus, waardoor ze niet als ingrediënt mogen dienen. “Ik dacht: dat komt wel goed. Maar dat was best een naïeve gedachte. We moesten een rechtsoordeel aanvragen, wat ons veel tijd heeft gekost.”

In april 2018 ondertekent de staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat het rechtsoordeel om citrusschillen uit de afvalstatus te ontheffen. Ook vindt PeelPioneers in ABN-AMRO een derde investeerder – een andere belangrijke voorwaarde. Hierop wordt in juni 2018 de financiering definitief, en kan de bouw van de fabriek beginnen.

De fabriek

9/10 Terwijl de bouw van de fabriek in Son vordert, breekt voor Sytze een nieuw hoofdstuk in zijn ondernemersbestaan aan: hij gaat op zoek naar personeel. De eerste medewerker is Sander Wieman, die in oktober 2018 begint als chef productie. In de daaropvolgende maanden wordt het productieteam uitgebreid tot vier man en neemt Sytze ook twee mensen op R&D aan. “Dit zou onze license to operate moeten zijn om veel verder te gaan. We moeten iedere dag schillen verwerken. En we zijn bezig met nieuwe afzetmarkten en nieuwe producten zoals voedingsstoffen ter vervanging van E-nummers.”

Op 14 november 2018 gaat de fabriek open. Inmiddels verwerkt PeelPioneers hier tonnen sinaasappelschillen per dag. Uiteindelijk moet dat 10 tot 20 miljoen kilo per jaar worden.

Iedere krentenbol met Nederlandse sinaasappelolie

10/10 Met de opening van de fabriek begint ook de levering van grondstoffen aan afnemers. De olie gaat naar TriStar in Roosendaal, dat een volledige productlijn van reinigingsmiddelen in de markt heeft gezet onder de noemer ‘Van schil naar schoon’. De pulp die na oliewinning overblijft, wordt gebruikt als bijvoeding voor vee. Daarmee komt een circulaire oplossing voor sinaasappelschillen steeds dichterbij.

Hoe ziet de toekomst voor PeelPioneers eruit? Sytze: “Over drie jaar verwerken wij de helft van de schillen in Nederland die bereikbaar zijn en halen we hier zoveel mogelijk waarde uit. In brede zin werken we toe naar een maatschappij waarin we ons afvragen wat een organische reststroom nog waard is. Zoals onze partner Renewi zegt: afval bestaat niet.”